AKSARAY SiVESi

-Aksaray Ağzı Sözlüğü-


valla di:Vallahi de

patadan:Pat diye

gaşşıgh:Kaşık

gaçıl:Kenara çekil

vızzıghlamak:Boş boş konuşmak

dal:sırt-omuz bölgesi olması lazım =)

aşortmen:Eşofman

ipiii:Epey

anneeeoooovvv!!:Şaşırma ünlemi

zıymak:Bir yerden kaçmak,uzaklaşmak

şarradana:Genellikle suyun çok aktığını belirtmek için kullanılır.

gadalarını alırım: ....(açıklama yok)

çödürmek : işemek (ilonaşı çödürüyon ortalık yirde)

velesbit: bisiklet

pavkırmak: alevlenmek (kağıdı basıncık zoba pavkırıverdi birden)

veledizne: çakal

dulda: korunaklı (aman diyim arabayı dulda bi yere çek de bişey neyim olmasın)

neyim: falan

gödek: anasız babasız

zıbarmak: yatmak

iyerf: ...

heyela: evet doğru

gömçürmek: göçürmek

gıda alamiyrım: verim alamıyorum

godagel:işini bırak gel

höörmek:kesik şahinin ekzozundan çıkan sesi anlatmak için kullanılır

homughmak:surat asmak

hömermek:kızmak

dölek dur:efendi ol

kaçıl:çekil

kulakçalık:kulaklık

mücümlü : lüzumlu

mücümsüz : lüzumsuz

tiyerlik : bere

gapalı bazar : Pazar günü

açıkh bazar : Pazartesi

kiyat : kağıt

ileençe : leğen

ilahna : lahana

gakh : kalk

essah mı? : gerçekten mi?

peşgir : havlu

zumzuuunan : yumruk ile

cullukh : hindi

zoba : soba

çencere : tencere

öösür : öksür

diynanan : deynek ile

hışır : naylon torba

ikis : x

kölke : gölge

İleonarşi , ilaşi : Ele güne karşı

Dinama: su dinamosu

Motur: traktör

Bek fiyetli: Çok pahalı

Di baam: Söyle bakalım

Ayhan bi caara virele: tercümesi yok bunun ))

Höörmek: İşgörmek

O deal ellaam: O değil galiba (Ortaköy)

Hakget?: Hakikaten mi?

Kötelemek: itmek, vurmak

Böğrüne depiğinen girmek: Bir kişinin yan tarafına tekme atmak

Kakışmak: kavga etmek

Tosmalamak: Çok yemek yiyince rahatsız olmak.

Salmak-goyirmek: gaz çıkarmak

Issık: Erkekte apış arası

gayri:artık

toklu:1 yaşındaki koyun

yadeyse:yoksa (köpea görüncü kaçtın kaçtın yadeyse arka taraf un eleene döner)

savuşturmak:yolcu etmek (geçen bizim dayoğlunu savuşturduk, askere giderimiş de.)

eyov:seslenmek için kullanılır( eyooovv leeeennn...)

mayış:maaş (kaç lira mayış alın ya?)

saftrik:şaşkın, manyak manasında kullanılır

cara:sigara (ilk ''a'' uzun söylenir)

carı:çabuk

paşaport:pasaport (eskiler kullanır genelde)

şorda:''şurada'' demek yanlış olur.Çünkü daha uzakta bir yer tarif edilir bu kelimeyle..

dotdiri:şalvar

gıyadalamak: aralamak

dörtmek:sürmek (ana şu ekmeğa bi salça dörtüvir.)

parçı:maşrapa

ağpakla: kuru fasulye

kerme: tezek

aspap:giysi

fanile:elbise

firek:domates

gırmızı:domates

abov:şaşma

kiri:eşek yavrusu

keneflik:tuvalet

firik(kibarcası ferik):ikinci avrat(hanım,eş)

olçum:çok bilmiş(örnek kullanım: şu sıpa nadar olçum:=)

devrambel,devramber:ay çiçeği

çörten: su oluğu

ödek:korkak

ellam:sanırım,heralde

pürçüklü:havuç

emi:tembih etmek için kullanılır( ebeyin uçkurunu ilmekle emi)

ilmek: düğüm,bağ

ebe:nine

bıldır:geçen yıl(bıldır alamancılar geldiğinde balık yimiye gitdiydik.)

könbe,kombe: tepside hamurun kabartılarak ve üstüne yumurta sarısı
sürülerek yapılan yumuşak ve datlı bi çörek.(”sabah annem kömbe çekerdi
bi tepsi yirdim valla güccüken” gokbey h.)

bocut:su testisi (tarlıya giderken bi bocut su alalım susarık)

dimi:kadın şalvarı,avratların giydiği fistan

lavgar:çok konuşan,çenesiz(”ürüstem emmi nadar lavgar”,”lavgarlanma gız yimea yakacın”)

çetik:havalı ayakkabı,terlik(küçükken çetik giyerdim,altı ince oluyo ya ayağıma çalı battı 10 gün yürüyemediydim.)

nörüyon: ne yapıyon (olum nörüyon len)

kümpür,battis:patates

çömçe:kepçe

entare:etek

hıyar:salatalık

zerdeli:kaysı

güvarcin,güvencir: güvercin

ibik: gaga

gebeş:şişman

seklem:çuval

heye:evet

zobu:iri yarı

hincik,hinci:şimdi

hedik:kaynamış buğday

zembelek:kapı tokmağı

işlik:gömlek

tınaz: sürülmüş saman

yumuş:hizmet (yumuş buyurmak)

nörüyon irkeem:nasılsın

işdaa,aha:işte orda (len olum kocaa davarı görmüyonnu işdaa orda..)


-Aksaray ağzında zaman ekleri değişik kullanılır ve aradaki en az
bir harf yutulur ve onun yerine arkasındaki harf uzun söylenir:

''zabaanan(sabah) aaşamınan(akşam) aaşamaca(akşama kadar)''


-K harfi g olarak okunur:

''nöördün gız, gırk (k kelimenin sonunda ise genizden bir K söylenir)''

Bunun gibi daha bir çok harf değiştirilerek söylenir:

''cöp televonu,yörü,...''


-Başka şehirden birine göre sempatik ve bir o kadar da kaba bir
ağıza sahibiz.Aksaraylıların sohbeti saatlerce sıkılmadan
dinlenebilir.Her konuşma espriyle ve el-kol hareketleriyle süslenir ve
bu da sohbete ayrı bir tat katar.


-Aksaray ağzında bazı nesleneler veya yiyecekler markalaşmıştır:

''Tursil (deterjan),milangaz(tüp)..''


-Bir de "Ayhan" takısı vardır, bu "bardağın oğlu" ve ya "kırbacın oğlu" gibi kalıplarla kullanılabilir.

Hatta "Ayhannnnn" diye uzatılıp keyif alınabilir.


-"Ağceketli Fatma" denen efsane kadın da, yolun kenarında el arabasında yeşilliksatan,

-Maydınız alın yavrııım!

-Lale bağanın , yirli vallaa

diye bağıran kadındır.


-Ayrıca Aksaray'da;

Su sulamak

Boya boyamak

Ölünün ölmesi

Yangının yanması, gibi bize özgü çeşitli kimyasal reaksiyonlar mevcuttur.


-Şehrimizde kıro tipler meşhurdur.Ve bunların kullandığı arabalar
da ''kesik şahin'' olarak nitelendirilir.Bazıları apaçituning diye
isimlendirir.Bu araçların sürüş şekli bellidir:

normalde 9:15 pozisyonunda tutulması gereken direksiyon tek elle
tutullur ve el en üsttedir.Diğer el ise ya sigarayla ya da teyple
meşguldür.Bu araçlar güçsüz olduğu için kızlar görünce anca ara gazı
verilip hava atılır ve cırcır ekzozda bunu tamamlar.İç aynada CD
asılıdır genellikle.Camlar koyu siyah filmlidir.Bazıları aracın
arkasına ''komprosor'' ''kompiresor'' şeklinde yazılar yazıp MERCEDES e
özenti yaparlar.Hatta öndeki tofaş logosu sökülüp MUSTANG işareti
konulması yine özentidendir.Veee bu araçların değişmez jantı CMS 40
13'' modelidir.100 şahinden 60 ında bu jant vardır .Koltuklar en
geridedir ve çok yatırılmıştır.Bundan dolayı koltuğa hiç
yaslanmazlar.Eskiden arka lambaya kadın çorabı geçirilirdi fakat bu
durum artık aşıldı (!).Askere giden gençler araçlarının arkasına garip
sözler yazarlar:''Kral gidiyor tahtı size kalsın''gibi...Aksaray güzel
memleket....


-Canım hemşehrilerimin sigara içişi bile farklı! Sigara tutuşu
standartdır fakatsigaraya uygulanan kuvvet çok farklıdır.Dipçik ortadan
iyice ezilene kadar bastırılır ve dipe kadar içilmeden atılmaz (10
yetimin hakkı var).Atış pozisyonu 2 çeşittir : ya başparmağın üzerinden
fırlatılır ya da yere atılıp kösele ayakkabının (iskarpin veya
sivriburun) arkasıyla iyice ezilerek zehirlenme işlemi sonlandırılır.

O BIYASI ZATEN ORTAKÖYLÜCE
AKSARAYLILAR BILMEZ GALIBA